Preview: een vooruitblik op Impuls 52, nr. 4 (deel 1)

Editoriaal

De schooldirecteur en zijn directieteam zijn sleutelfiguren in de werking van een school. Ze vervullen vele rollen en dat verhoogt de werkdruk. Een eenduidig beroepsprofiel is er niet en de verschillende koepels bepalen de competenties. Hij moet kunnen omgaan met de verwachtingen van de leerlingen, de ouders, de leraren, de overheid, de samenleving … Continu wordt de directie uitgedaagd om veranderingen door te voeren. Neem nu de modernisering van het secundair onderwijs. Makkelijk is anders, maar het kan ook boeiend zijn om nieuwe doelen te bereiken, efficiënter te worden, nieuwe vaardigheden te ontdekken en het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Volgens onze hoofdredacteur is de kerntaak van elke schoolleider veranderingsmanager te zijn. De essentie is dat je je dan blijft concentreren op je personeelsleden, die je begeleidt van waar ze zich nu bevinden naar het punt waar ze moeten geraken om de bestaande praktijk te veranderen.

Nieuws uit de onderzoekswereld

Katrien Van Herbruggen boog zich over het probleem van de onderpresterende leraren en vroeg zich af hoe schoolleiders daarmee omgaan en wie de ondersteundende partners zijn. Eerst licht ze het concept onderpresteren van Bridges toe, dat vijf niveaus onderscheidt. Daarna komt de auteur bij Kaye terecht die vijf strategieën situeert om met onderpresterende leraren om te gaan. Dit kadert biedt hier een mogelijke leidraad. Tussen de 10 tot 15 procent van de leraren onderpresteren en maar 1 procent van hen wordt ooit ontslagen. Welke strategieën kan een schoolleider daar tegen inzetten? Wie zijn de interne en externe ondersteunende partners? Uit de onderzoeksresultaten vanuit de semi-gestructureerde interviews blijkt dat Kayes strategieën duidelijk herkenbaar zijn in de percepties van de schoolleiders, dat ze zich meestal laten ondersteunen door zowel interne als externe partners, maar dat de snelle benoeming en verkorte TADD maken dat er geen kansen op groeien is omwille van snel vastzitten met collega’s. Schoolleiders benoemen dit als een hinderpaal voor een efficiënt personeelsbeleid.

Schoolleiders aan het woord

Miek Kemel is een prille veertiger die in 2021 de algemeen directeur van VTI Brugge werd en meteen ook van de scholengroep SKOBO. Voorheen gaf ze les in Syntra West en in Petrus en Paulus Campus West Oostende in voltijds en deeltijds onderwijs. Daarna werd ze directeur van LTI Oedelem. Deze econome van opleiding weet van aanpakken en dat zet ze om in daden, merk ik in haar ambities tijdens dit interview. Ze volgt Jos Loridan op die mee aanschuift tijdens dit dubbelgesprek. Ze vertellen honderduit over de verhuis  in december 2021 van het oude gebouw aan de rand van de Brugse binnenstad naar een nagelnieuwe site langs het kanaal Brugge-Gent. Ze noemen hun nieuwe school ‘een school voor de toekomst’ omdat ze met een heel flexibele infrastructuur te maken hebben waar een en ander makkelijk kan herschikt worden, en ook omdat ze hebben ingezet op duurzaamheid met geothermie en zonneboilers. Ook onderwijskundig deden ze aan zware integratie van TV-en PV-vakken en dat zie je ook in het nieuwe gebouw waar alle voorzieningen werden samengebracht. De nieuwe schoolleider blaakt van zelfvertrouwen in haar nieuwe job, maar heeft ook veel vertrouwen in haar medewerkers. Voor haar is dat de basis om verder te bouwen met een management dat out-of-box durft denken.

 

Scholen in verandering

Een school met een A-stroom in de eerste graad en een aso-aanbod in de bovenbouw krijgt van de directie de vrijheid om zelfsturend aan de slag te gaan. Ze veranderden in het Lutgardiscollege in Oudergem de lessentabellen in de eerste graad ver doorgedreven. Geen veranderingen omwille van de veranderingen, maar wel om zo goed mogelijk in te spelen op de noden van de leerlingen. Ze smelten vakken samen en rolden Google Classroom uit. Deze school in de Brusselse rand kampte al een tijdje met een eigen problematiek: een heel diverse instroom en de daarmee gepaard gaande taalproblematiek. Als team beslisten ze om het klassieke keurslijf te doorbreken en hun uitdagingen naar een krachtig beleid te vertalen. Zoals iedere keer weer wordt de eerste graad als eersten met die veranderingen geconfronteerd. Ze speelden in op wat leerlingen echt nodig hebben: begeleiding naar zelfstandigheid, vakoverschrijdende en individuele werkuren waarin leerlingen worden geremedieerd of uitgedaagd. Traditioneel lesgeven en innovatief werken werden gecombineerd.

Ze voerden extra taallessen in en in de tweede graad bieden ze een extra uur wiskunde aan. Met de INDI-uren zetten ze de leerlingen tot zelfstandigheid aan wat ondertussen al in het DNA van de school zit. Het gebruik van Chromebooks en Google Classrooms bekijken ze krititsch en gebruiken ze zeker niet omdat het digitaal onderwijs nu eenmaal modern is. Deze groep leraren zijn met die veranderingen van een team naar een familie geëvolueerd.

Vragen aan professionals

Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka, maar werkte voordien ook nog bij KBC, Petercam en Econopolis. Hij is heel erg in de Belgische economie geïnteresseerd die – om het zacht uit te drukken – voor veel uitdagingen staat. Ze hebben er veertien mensen in hun studiedienst waaronder ook iemand voor onderwijs. Hij probeert over de domeinen heen de grote lijnen en thema’s aan mekaar te koppelen. Maar we zien hem ook vaak in het publieke debat om de standpunten van Voka toe te lichten. In dit gesprek geeft hij inzicht over hoe hij en Voka kijken naar onderwijs. Onlangs vroeg hij zich nog af in een column in De Tijd hoe het toch komt dat de kwaliteit in het onderwijs, niettegenstaande toenemende overheidsuitgaven, daalt. Maar ook topics als de PISA-onderzoeken, de modernisering van het secundair onderwijs, de vrijheid van onderwijs, de commissie Beter Onderwijs, de versterking van controle, het lerarentekort en de rol van de schoolleider passeren de revue. Toch altijd interessant om te lezen hoe anderen naar onderwijs kijken. En inderdaad, iedereen heeft een mening over het onderwijs. Zoveel is duidelijk.

Impulsen

Drie leestips van Jan Bonne:

• Feedback in de klas van Stijn Vanhoof & Geert Speltincx over het beter worden van leerlingen door feedback, zodat ze met de leerstof aan de slag kunnen
• Leraren onder hoogspanning. Samenwerking op school versterken met TGI van Raf Missorten over Themagecentreerde Interactie om problemen in klas het hoofd te bieden.
• En dan nog Over leven op school. De rol van school in het leven van jongeren van Lieve Bradt, Bram Spruyt en Ena Coenen over het leven op school en hoe leerlingen zich daarbij voelen.

Met Pijnlijke resultaten Peiling Project Algemene Vorming: op naar professionele culturen van lesgeven verwelkomen we ons nieuw redactielid Ingeborg Placklé. Ze fileert de peiling PAV van 2021 in vergelijking met die van 2013 en ziet dat de resultaten pijnlijk zwak zijn. Ze noemt het geen verrassing en geeft een aantal redenen waarom. Op basis van de resultaten gaat ze na wat de rol van de leraar kan zijn bij het realiseren van studiesucces.

Beleidswatcher

Ik weet niet of het u al is opgevallen, maar slechts een op de twee jongeren gaat effectief aan de slag in het beroep waarvoor hij is opgeleid. Daarbij is er ook een grote bekommernis omtrent de gebrekkige aansluiting met de arbeidsmarkt. Daardoor besteedt de Europese Unie uitzonderlijk veel aandacht aan duaal leren. Ook Vlaanderen kon niet achterblijven. Roger Standaert belicht hoe duaal leren bij ons evolueerde tussen 2019 en nu. Veel inspiratie haalden de architecten in Duitsland waar het een succes is. Alleen arbeidsrijpe leerlingen krijgen er toegang toe. Onze tso- en bso-opleidingen hebben een sterke reputatie in het bedrijfsleven, maar we missen een alternatief voor minder of niet-arbeidsrijpe jongeren, zeker als Leren en Werken wordt geschrapt. Duaal leren zou dat kunnen zijn, maar blijkbaar is het zo niet bedoeld. Onze beleidswatcher doet nog een ander voorstel.

De redactie